Me ardhjen e çdo viti të ri në kalendarin hënor, lind si detyrë për të diturit dhe studentët e shkencave Islame që me ndihmën e Zotit, t’u rikujtojnë besimtarëve një çështje mjaft delikate. Të vjetërit janë ndarë nga kjo botë dhe të rinjtë po plaken duke besuar se festimi i mevludit, që përkon me muajin rabi el evvel të çdo viti hënor, është thellësisht një ritual fetar i bazuar në të drejtën.
Përkujtimi i të vërtetës është një deytrë kolektive pavarësisht nëse ka apo jo efekt. Ne do t’ua kujtojmë të vërtetën për të çuar në vend amanetin e Zotit dhe me shpresën se dikush ose të gjithë të kthehen nga e drejta.
Përpara se të nisim sqarimin e gjykimit të vërtetë mbi festën e mevludit, që është dhe qëllimi ynë në këtë shkrim, do të doja të parashtroja disa pika që janë të nevojshme për t’u shtjelluar, duke qenë se kanë lidhje të drejtpërdrejt për të kuptuar konkluzionin përfundimtar mbi gjykimin e të drejtës në lidhje me festën e mevludit. Duke kërkuar sukses prej të Madhit Allah themi:
-Pika e parë:
Çfarë do të thotë të duash Allahun e Madhëruar dhe të dërguarin e Tij, salallahu alejhi ue selem? Si shfaqet kjo dashuri?
Të duash të dërguarin e Allahut, salallahu alejhi ue selem, është një element thelbësor i besimit Islam, sikundër urrejtja e tij është një blasfemi dhe dalje nga feja Islame. Madje, sipas konceptit fetar, dashuria për të dërguarin e fundit të Zotit është një njësi matëse për besimin e çdo individi besimtar; besimi i askujt nuk quhet i plotë dhe i denjë derisa të dojë të dërguarin e Zotit salallahu alejhi ue selem më tepër se pasurinë, fëmijët, madje edhe më tepër se veten e tij, siç citohet në hadithin e Umerit, Allahu qoftë i kënaqur me të.
Vetë Allahu i Lartësuar e ka bërë të qartë domethënien dhe qëllimin e kësaj dashurie që buron për të dërguarin Muhamed, teksa thotë: {Thuaju: “Nëse ju e doni Allahun, atëherë më ndiqni mua që Allahu t’ju dojë dhe t’jua falë gjynahet. Allahu është Falës i Madh dhe Mëshirëplotë.”} (Surja Al Imran: 31). Qëllimi i këtij vargu Kuranor është i njëjtë pavarësisht se cili është konteksti i zbritjes së këtij ajeti. Dijetari Ibn Xheriri, Zoti e mëshiroftë, thotë: “Ky ajet ka zbritur në kontekstin e disa personave që shprehnin dashurinë për Zotin, e kësisoj, Allahu i tha të dërguarit që t’u thoshte atyre: ‘Nëse ju e doni vërtetë Zotin, atëherë më ndiqni mua, sepse në këtë mënyrë testoni dashurinë tuaj për Zotin.’ Sipas një opinioni tjetër, ky ajet ka zbritur në kontekstin e një delegacioni të krishterë nga rajoni i Nexhranit, i cili vizitoi të dërguarin Muhamed, salallahu alejhi ue selem. Në këtë takim, zbriti ky ajet nëpërmjet të cilit Zoti u thoshte: ‘Nëse ju e çmoni pafund Jezusin (Isën) nga dashuria dhe përlëvdimi që keni për Zotin, atëherë Zoti ju kërkon të ndiqni Muhamedin, salallahu alejhi ue selem, për të njëjtën dashuri’.” (Tefsiri i Taberiut, v.6, f.322-325)
Shejh Abdurrahman El Sadi, Allahu pastë mëshirë për të, thotë në tefsirin e tij, në faqen 105: “Ky ajet konsiderohet testi i dashurisë së vërtetë nga dashuria e rreme. Shenja e dashurisë së vërtetë për Allahun është ndjekja e Muhamedit, salallahu alejhi ue selem, sepse fjalët dhe veprimet e tij janë rruga e dashurisë dhe kënaqësisë së Zotit. Nuk do ta fitojmë asnjëherë dashurinë dhe shpërblimin e Zotit pa besuar shpalljen hyjnore të përbërë nga Kurani dhe Suneti, si dhe pa respektuar urdhëresat dhe ndalesat e këtij profeti.”
Shejh Ahmed Shakir në librin “Umdeh el tefsir”, v.1, f. 241, thotë: “Ky ajet i bekuar, është një provë që vërteton se ai që pretendon dashuri për Allahun pa e ndjekur rrugën Muhamedane, ai është duke mashtruar, derisa të ndjekë me përpikmëri sheriatin e Muhamedit, profecinë e tij, në lidhje me të gjitha fjalët dhe aktet e tij. Kjo dokumentohet edhe në hadithe të sakta ku i dërguari i Allahu, salallahu alejhi ue selem thotë: ‘Kush vepron në fe gjëra që nuk kanë bazë në fenë tonë, ajo vepër mbetet e refuzuar.’ (Transmeton Buhariu dhe Muslimi). Për këtë fakt, Allahu thotë: ‘Thuaju: “Nëse ju e doni Allahun, atëherë më ndiqni mua që Allahu t’ju dojë’, pra, si shpërblim ju do të gjeni dashurinë e Zotit përkundrejt dashurisë tuaj për Të, një çmim akoma më i shtrenjtë, sepse siç thuhet: ‘Nuk është arritje të duash Zotin, por arritja më e madhe është të të dojë Zoti’.”
Pra, prova dhe shenja që tregon dashurinë reale për Allahun dhe të dërguarin e Tij është ndjekja e udhëzimeve të profetit, salallahu alejhi ue selem. Dashuria e brendshme për të dërguarin nënkupton ndjekjen dhe respektin për t’iu bindur atij, që është më i dashur për ne se nëna dhe babai vetë.
Është e habitshme, Zoti na udhëzoftë të gjithëve, sesi disa persona e duan profetin vetëm shpirtërisht dhe e shprehin këtë dashuri vetëm me disa vargje poetike e ilahi që shpesh, shoqërohen me një farë teprimi mbi figurën e ndershme të profetit nëse nuk arrin puna deri në disa shprehi blasfemike, sikurse shoqërohen edhe me kërcime dhe dalldi, ngrënie të ëmbëlsirave dhe kremtim të mevludit. Disa të tjerë akoma më keq, akuzojnë të gjithë ata që nuk i pranojnë dhe nuk marrin pjesë në këto kremtime, si njerëz që nuk e duan të dërguarin e Zotit, salallahu alejhi ue selem. Kjo akuzë në fakt është krejtësisht një akuzë e gabuar, një padrejtësi dhe një gënjeshtër e turpshme, sepse kanë ndërtuar një standart të gabuar duke shpifur mbi gjykimin e Zotit, duke mos pasur respekt për Sunetin e vërtetë të të dërguarit më të madh dhe duke fyer vëllezërit e tyre në raport me fetarizmin e tyre. Të gjitha këto, vijnë si pasojë e përmbysjes së të vërtetave, duke konsideruar bidatin (risinë në fe) si një Sunet (traditë fetare) dhe të pavërtetën si një të vërtetë.
-Pika e dytë:
A ekziston ndarja e bidatit si i mirë dhe i dëmshëm?
Vëllai im i dashur, Zoti na drejtoftë të gjithëve, duhet të kesh parasysh se bidatin si koncept mund ta ndajmë në tri kategori:
-Bidati në aspektin gjuhësor: që nënkupton çdo risi që nuk i përmbahet një shembulli të mëparshëm, pavarësisht nëse ka të bëjë me fenë apo gjëra jo fetare, si shpikja e sahatit, makinës, altoparlantit etj. Ky lloj bidati është i pranueshëm përsa kohë nuk është shpikje në ritualet e fesë. (Shiko librin “El itisam” të imam Shatibiut, v.1, f.347-348).
-Bidati thelbësor: që nënkupton shpikjen e një rituali fetar për të adhuruar Zotin, pa pasur një argument bazik. Ky lloj bidati ka të bëjë vetëm me ritualet fetare (ibadete), si ndërtimi i tyrbeve, ceremonitë “sema” të sufizmit etj.
-Bidati shtesë: që do të thotë ta bësh një adhurim Islam në një mënyrë ndryshe nga ç’është legjitime në fe, si dhikri (përmendja e Zotit) duke theksuar vetëm një emër të Zoti (Allah, Allah) apo përemrin e Tij (Hu, Hu) etj.
Çështja që po shtjellojmë këtu ka të bëjë me bidatin thelbësor: a është ky bidat herë i mirë e herë i dëmshëm?
Vëlla i bekuar, bidati asnjëherë nuk është i mirë, por është krejtësisht i dëmshëm, edhe pse dëmi i secilit bidat është i ndryshëm. Disa bidate janë blasfemi, disa mund të kategorizohen si “haram”, disa si të papëlqyeshme, por që të gjitha janë të refuzuara, pasi Zoti nuk i pranon këto lloj bidatesh si përlëvdim të Tijin absolutisht. Fakti për këtë është vetë fjala e të dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem i cili thotë sipas hadithit të Aishes: “Kush shpik në fenë tonë gjëra të pabaza, ato janë të refuzuara” (Transmeton Buhariu dhe Muslimi) apo versioni tjetër ku thotë: “Kush vepron diçka që nuk ka bazë në fenë tonë, ajo vepër mbetet e refuzuar” (Citon Muslimi). Ky hadith në të dy versionet është nga fjalimet e shkurtra që përmbajnë kuptime të larta, një cilësi kjo e profetit tonë salallahu alejhi ue selem.
Po ashtu, në hadithin e Irbad ibn Sarijes, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thuhet: “Ndiqni Sunetin tim dhe Sunetin e kalifëve të drejtë e të udhëzuar me gjithë fuqinë tuaj dhe kini kujdes nga risitë, sepse çdo risi është devijim!” (E transmetojnë autorët e suneve si Ebu Daudi nr.4606 dhe Tirmidhiu nr.2678 i cili në fund thotë: “Ky hadith është hasen sahih”).
Deklarata profetike “çdo risi”, në gjuhën arabe nënkupton një fjalë të pashquar gjithëpërfshirëse, që do të thotë se nuk përjashtohet asnjë lloj risie nga ai gjykim, qoftë risi e madhe, e vogël, ndikuese ose jo ndikuese, i shprehur si akt, besim apo shprehje.
Hadithi tjetër është hadithi Xhabirit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i cili citon se në hytben e tij profeti salallahu alejhi ue selem thoshte: “Fjala më e mirë është libri i Allahut, udhëzimi më i mirë është udhëzimi i profetit Muhamed salallahu alejhi ue selem, kurse veprimet më të shëmtuara janë risitë, pasi çdo risi është devijim!” (Transmeton Muslimi, nr.867).
Një fakt tjetër është edhe fjala e Zotit i cili thotë: “Sot jua përsosa fenë tuaj, e plotësove dhuntinë Time ndaj jush dhe zgjodha që Islami të jetë feja juaj.” (Surja Maide: 3). Pra, feja është e kompletuar dhe e plotësuar, kështu që çdo gjë që i vishet sipër vetëm sa e prish dhe e dëmton. Jo më kot, imam Maliku thoshte dikur shprehjen e tij: “Nuk mund të jenë risitë e sotme fe përderisa në kohën e shpalljes nuk kanë ekzistuar.”, ose shprehjen tjetër të tij: “Kush pandeh se feja nuk është kompletuar, i bie të akuzojë profetin Muhamed si një të pabesë.” (Shiko në librin “El itisam”, v.1, f.61, të imam Shatibiut).
Disa prej dijetarëve këmbëngulin ta ndajnë bidatin në bidat të mirë dhe të dëmshëm referuar disa arsyetimeve të brishta mbi disa argumente, si fjala e profetit salallahu alejhi ue selem tek thotë: “Kush sjell një risi devijuese që nuk e pëlqen as Zoti e as i dërguari i Tij, ai do të paguajë edhe për mëkatet e të gjithë atyre që do ta praktikojnë pas tij.” Sipas disa usulistëve, ekziston një koncept që quhet “argumentimi me të kundërtën”, që nënkupton se meqë ekziston mundësia për të sjellë risi devijuese, ekziston edhe mundësia për të sjellë risi të mira. Por, në fakt, epiteti i vendosur në hadith “devijuese” në lidhje me risinë, nuk është esencial. Është njësoj si ajeti ku thuhet: {Mos pranoni kamatë të shumëfishtë mbi kamatë!} (Surja Al Imran: 130)
Imam Shatibiu, Allahu e pastë mëshiruar, teksa replikon me argumentin e mësipërm thotë: “Edhe nëse e përkrahim konceptin e “argumentimit me të kundërtën”, ky koncept nuk është funksional gjithmonë në çdo rast, si në rastin e kamatës. Kamata është e ndaluar rreptësisht pavarësisht sasisë, sikundër risia është gjithmonë devijim, sepse për të dyja rastet cilësimet janë jo esenciale. Pra, devijimi është veti e risisë në fe në mënyrë të pandashme, referuar argumenteve të tjera që e gjykojnë si të tillë.” (Shiko librin “El itisam”, v.1, f.185. Po ashtu, hadithi i palës kundërshtare është i dobët: shiko librin “Daif el tergib”, të imam Albanit nr.42 dhe “Daif el Tirmidhi”, nr.500).
Ndërsa sa i përket hadithit ku thuhet: “Kush risjell një vepër të mirë në praktikë do të shpërblehet për të gjithë ata që e kanë marrë për shembull atë pa iu zvogëluar shpërblimi të tjerëve, sikurse ai që risjell një vepër të ligë, do të paguajë për të gjithë mëkatet që kanë bërë ata që e kanë marrë atë për shembull, duke u ndëshkuar gjithësecili gjithuashtu.” (Transmeton Muslimi, nr.1691)
Këtë hadith profeti salallahu alejhi ue selem e ka thënë kur deshi të nxiste besimtarët për t’u dhënë sadaka disa nomadëve të varfër. Me të dëgjuar këtë hadith, i pari u çua një burrë i ensarëve me një qese të madhe me monedha që si mbante dot dhe pas tij nisën të gjithë të jepnin sadaka pasi e panë atë. Atëherë, i dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem u gëzua shumë dhe tha fjalët e mësipërme: “Kush risjell një vepër të mirë…”.
Pra, këto fjalë vlerësojnë personin që bëhet shkak dhe shembull për një akt mirësie në Islam, jo një person që sjell risi të pabaza.
Sa i përket Umerit r.a., i cili pati thënë: “Nëse kjo që bëra është risi, atëherë e konsideroj një risi të mirë”, këto fjalë ai i ka thënë pasi ribashkoi njerëzit për të falur së bashku namazin e teravive nën drejtimin e Ubej ibn Kabit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, dhe u gëzua shumë sepse dikur njerëzit faleshin grupe-grupe. Umeri po fliste për risinë në aspektin gjuhësor, sepse në aspektin fetar, dihet që namazi i teravive është falur me xhemat tre ditët e para nga vetë profeti salallahu alejhi ue selem, por i dërguari më pas nuk mori më pjesë me xhemat sepse ai vështronte gjithmonë lehtësimin, e në këtë rast pati frikë se mos njerëzit e konsiderojnë teravinë si një obligim. Shtoi kësaj që thamë edhe faktin që, ky akt i Umerit vlen edhe nga një anë tjetër, sepse tradita që na vjen nga Umeri konsiderohet e vlefshme për t’u ndjekur.
Një pjesë e dijetarëve si Karafi dhe Ibn Salahu, Allahu pastë ndjesë për ta, janë të mendimit se bidati është një koncept që bie nën çdonjërën prej pesë normave kryesore të fesë, por ky është një përfytyrim i gabuar dhe të njëjtin përfytyrim kanë mbështetur edhe shumë dijetarë që kanë ndjekur opinionin e tyre, Zoti pastë ndjesë për të gjithë. Por, në këtë botë të gjithë mund të gabojnë, sepse i vetmi që nuk gabon asnjëherë në opinionet fetare është i dërguari salallahu alejhi ue selem.
-Pika e tretë:
Ekziston një keqkuptim mes bidatit dhe mesalih el murseleh (dobia, interesi i përgjithsëm). Kjo e fundit ka të bëjë me një akt të dobishëm në interes të diçkaje a mbrojtjen nga një dëm i madh, akt ky i cili nuk është parashikuar nga sheriati drejtpërdrejt por që realizon objektivin e sheriatit dhe plotëson nevojën e domosdoshme të përgjithshme. Si shembuj të kësaj kategorie mund të përmendim: shkrimin e Kuranit dhe përmbledhjen e tij në një libër në kohën e dy kalifëve Ebu Bekrit dhe Uthmanit, Zoti qoftë i kënaqur me ta, përpilimin e librave në shkencat Islame, përmbledhjen e haditheve, ndërtimin e mihrabeve, këndimin e një ezani paraprak para ezanit zyrtar për namazin e xhumasë nga kalifi Uthman, për shkak të zgjerimit të territorit të qyteti dhe shtimit të popullësisë etj. A mendoni se ka ndonjë të përbashkët mes këtyre dobive të përgjithshme dhe risive të pabaza në fe si kremtimi i mevludit dhe shpërndarja e ëmbëlsirave?! A ka ndonjë lidhje mes këtyre akteve të myslimanëve të hershëm që mbulonin interesin e përgjithshëm duke e kërkuar nevoja, me shpikjet e mëvonshme që nuk kanë argument prej Allahut e nuk janë trashëguar si tradita të dijetarëve të hershëm?! Patjetër që nuk kanë asnjë lidhje.
-Kur u shfaq për herë të parë kremtimi i mevludit? Cili e kremtoi për herë të parë?
Ky bidat është shfaqur për herë të parë në fund të çerek shekullit të shtatë të kalendarit hënor, pra, në vitin gjashtëqind e njëzet e pesë. I pari që e kremtoi ka qenë sundimtari i Irbilit Muzafer Ebu Seid Kukuburi, Allahu pastë ndjesë për të, i cili ka ndërruar jetë në vitin 630 të kalendarit hënor, në periudhën e memlukëve.
Ibn Kethiri shkruan në librin e tij “El bidaje ve el nihaje”, v.7, f.136-137: “Ky sundimtar e festonte mevludin në muajin rabi el evvel duke bërë një kremtim gjigand.” Për kremtimin e mevludit, shejhu Ebu Hatab ibn Dihje i shkroi këtij sundimtari një vëllim me titull “El tenvir fi meulidi el beshiri el nedhir”, të cilin e shpërbleu me njëmijë dinar.
Më pas, ai citon Sibt Ibn Xheuzin i cili tregon: “Dikush që ka qenë prezent në sofrat e Muzaferit në rastin e një mevludi, i përshkruan ato sofra si të mbushura plot me pesë mijë krerë mish gjedhësh, dhjetë mijë pula, njëqind mijë çanakë me gjellë e tridhjetë mijë sahanë me ëmbëlsira. Në këto kremtime merrnin pjesë personalitete në zë në mesin e dijetarëve dhe sufive, të cilëve Muzaferi u përgatiste dhurata të veçanta dhe u linte sallën për ritualin e semas nga sabahu deri në namazin e drekës, në të cilin futej edhe vetë gjatë kërcimit.
Nëse kremtimi i këtij mevludi do të ishte legjitim dhe një mirësi e besimit, nuk do të kishte munguar kurrë në mesin e sahabëve, tabinëve dhe pasardhësve të tyre që kanë jetuar në shekujt e lavdishëm, e nuk do ta linin një mundësi të tillë ta shfyrtëzonin ata që janë më pak të lidhur me Sunetin profetik. Për Zotin, po të kishte qenë mirësi, nuk do ta kishte praktikuar i pari Muzaferi, por Ebu Bekri, Umeri, Uthmani, Aliu, Zoti qoftë i kënaqur me të gjithë dhe nuk do ta kishin lënë pa e rekomanduar imamët e mëdhenj që ndjek i gjithë umeti. Mirësia na përfshin kur ndjekim traditën profetike, ndërsa risia është vetëm fatkeqësi. Allahu pastë mëshirë për imam Malikun, i cili e urrente rreptësisht bidatin dhe recitonte vargjet:
“Traditat e atij profeti janë veprat më të mira,
E veprat më të zymta janë risitë e shpikura.”
Sa i mrekullueshëm ka qenë Ibrahim Nehaiu, Allahu e mëshiroftë, ky imam i famshëm, nxënës i Ibn Mesudit Allahu qoftë i kënaqur me të, i cili thoshte: “Nëse do t’i shikoja sahabët t’i lanin krahët deri te kyçet, do të kisha bërë të njëjtën gjë edhe pse libri thotë deri te bërrylat, për faktin e vetëm se sahabët janë njerëzit më të besueshëm e të dijshëm dhe nuk e linin kurrë Sunetin. Njerëzit më të përkushtuar në ndjekjen e traditës profetike ishin sahabët dhe për këtë nuk dyshon vetëm se një hipokrit.” (“El med’hal”, f.122, Ibn Haxh el Maliki)
-Disa opinione dhe fetva rreth risisë së mevludit:
Shumë prej dijetarëve kanë dhënë opinionin e tyre rreth mevludit duke e parë si një risi të dëmshme, por kemi zgjedhur që të ndajmë me ju tri prej këtyre fetvave:
1-Taxhudin Amër ibn Ali el Lehmi, i njohur si El Fakihani (654h-734h). Ishte jurist maliki, autori i komentarit të “Risales”. (Për biografinë e tij shiko në librin “Shexhera el nur el zekije”, f.204). Ky dijetar i madh e ka deklaruar këndvështrimin e tij rreth mevludit si një bidat në librin me titull “El meurid fil kelami an ameli el meulid”, ku thotë: “Më kanë pyetur shpesh rreth kremtimit të mevludit në muajin rabi el evvel nëse ka apo jo bazë në fe. A është apo jo bidat? Duke dashur ta sqaroj qartësisht, me emrin e Zotit përgjigjem: ‘Nuk di të ketë asnjë bazë për vlefshmërinë e mevludit qoftë në Kuran, qoftë në Sunetin profetik. Ky kremtim nuk është rekomanduar nga askush prej dijetarëve më në zë të këtij umeti, të cilët kanë qenë njerëzit më të kapur me selefët e hershëm. Ky kremtim nuk është asgjë tjetër më shumë sesa një bidat i shpikur nga dembelët, si dhe një mundësi për të ngopur barkun lakmitarët. Nëse do ta kalojmë në raport me normat e sheriatit , do të thoshim se ose është vaxhib (obligim), ose mendub (i rekomanduar), ose mubah (i lejuar), ose mekruh (i parekomanduar), ose haram (i ndaluar). Pa asnjë kundërshtim ky kremtim nuk quhet dot as vaxhib e as mendub, sepse mendub do të thotë një akt i kërkuar nga feja por në mënyrë jo obligative, porse ne nuk dimë që në fe të ketë një rekomandim për mevludin, sikurse nuk dihet ta ketë vepruar asnjë sahab, tabin apo një nga dijetarë e famshëm. Nga ana tjetër, nuk mund të thuhet se është i lejuar (mubah), sepse risitë në fe nuk lejohen sipas opinionit unanim të myslimanëve. Atëherë mbetet të jetë ose në sferën e mekruhut (të papëlqyeshmes), ose të haramit (të ndaluarës). Nisur nga kjo e fundit, atëherë japim një konkluzion të ndarë në dy gjendje:
E para: nëse dikush e kremton këtë mevlud me pasurinë e vet, me shoqërinë e vet thjesht duke konsumuar ushqim pa bërë mëkate, ky bidat merr gjykimin si një akt mekruh (i papëlqyeshëm) dhe i shëmtuar, sepse askush nga dijetarët e devotshëm të Islamit, që janë pishtarët tanë ndriçues dhe kurora jonë e bukur, nuk e ka kremtuar më parë.
E dyta: nëse shoqërohet me mëkat edheduke dhënë me dorë e jo me zemër, nga frika se mos bën faj, dnërkohë nga ana tjetër zemra i qan për atë që ka dhënë. Për këtë rast dijetarët thonë: “Ta marrësh prej tjetrit diçka duke ta dhënë prej zorit, është si t’ja kesh marrë me dhunë”. Shto këtu, pastaj, që nëse kjo festë shoqërohet me këngë, me tejngopje të stomakut, duke lozur me vegla të hutisë si dajret, flauti etj., e duke u bërë bashkë burrat me djem të pashëm e me vajza simpatike të përzier ose afër njëri-tjetrit…sa i përket gjithë kësaj gjendjeje, nuk ka asnjë dyshim që është një gjendje e ndaluar, që nuk do ta preferonte asnjë njëri me moral. Këtë gjendje mund ta pëlqejnë vetëm zemrat e vdekura, ata që nuk u bën përshtypje mëkati dhe e keqja, e akoma më keq kur këto veprime disa i shohin si afrimitet me Zotin, përkundrejt faktit që janë veprime të pista. Të Allahut jemi e tek Ai do të kthehemi! Vërtetë është kthyer Islami në një fe të huaj siç lindi në fillim si një fe e huaj në syrin e njerëzve.” (“El havi lil fetavi”, v.1, f.190-191, imam Sujuti).
2-Imam Ahmed ibn Ali ibn Haxheri (v. 851h.), Allahu e mëshiroftë. Imam Sujuti citon në librin e tij “El havi”, v.1, f.196: “U pyet shejhu el Islam, hafizi Ebul Fadl Ahmed ibn Ali ibn Haxheri në lidhje me kremtimin e mevludit dhe u përgjigj: ‘Në thelb, mevludi është një risi që nuk është vepruar nga askush prej tre brezave të parë të myslimanëve.”
Në fakt, as brezat më pas nuk e kanë festuar mevludin, por imam Ibn Haxheri më poshtë e konsideron mevludin si një bidat të mirë nëse në këtë ditë bëhen vepra të mira. Por kjo është kontradiktore, sepse si mund ta konsiderosh bidat të mirë duke respektuar veprat e mira, ndërkohë që Zoti nuk e ka rekomanduar fare një gjë të tillë e as nuk e kanë bërë të parët, selefët?!
3-Imam Ibn Haxh el Malikiu (v.737), Allahu e mëshiroftë, i cili thotë: “Ndër veprimet e shpikura që janë bërë duke besuar se ato janë adhurime që të lidhin me Allahun dhe një shfaqje e riteve të fesë, është edhe kremtimi i mevludit në muajin rabi el evvel…Nëse ky mevlud shoqërohet me këngë ka një mori dëmesh, ndërsa kremtimi i tij vetëm me ndarjen e ushqimeve për të ngrënë së bashku me vëllazërinë duke bërë nijet kremtimin e tij, është gjithashtu një bidat në vete, sepse është një shtesë në fe dhe nuk e kanë vepruar brezat e parë. Askush prej selefëve nuk ka bërë ndonjëherë nijet për mevlud, e ne na mjafton fryma e tyre sepse ata janë modeli më i vyer.” (“El med’hal”, v.3, f.2).
Sapo pamë disa prej opinioneve të dijetarëve të Islamit, Allahu i shpërbleftë me mirësitë e Tij, të cilët e kanë gjykuar mevludin si një risi në fe dhe kanë tërhequr edhe vërejtjen për veprimet e këqija që bëhen me rastin e tij. Dijetarët gjithmonë kanë qenë të gatshëm për të ngritur shqetësimin rreth këtij bidati, e sa ndikim të mirë kanë dijetarët në shoqëri dhe sa ndikim të keq ka shoqëria te dijetarët!
-Disa dyshime të ngritura për mevludin dhe hedhja poshtë e këtyre dyshimeve:
Ata që mbështesin idenë se kremtimi i mevludit është i lejuar, mbështeten te disa dyshime dhe argumente të dobëta. Këto dyshime janë lehtësisht të kundërshtueshme, por meqë disa mund të ndikohen nga leximi i tyre, po shkruaj disa replika me pak fjalë.
Dijetari më në zë që ka shtjelluar këto dyshime është imam Sujuti, Allahu e mëshiroftë dhe pastë ndjesë për të. Ai ka përpiluar një letër të titulluar “Husnu el meksid fi ameli el meulid”, brenda librit “El havi lli fetavi”, v.1, f.189-197. Të gjithë ndjekësit e tij bazohen në këto pika që parashtron imam Sujuti pa i testuar, në ndërkohë që është e habitshme sesi imam Sujuti i konsideron tezat e tij si baza argumentuese për vlefshmërinë e mevludit. Këto dyshime janë:
1-Fjala e profetit salallahu alejhi ue selem teksa arsyetonte agjërimin e ditës së hënë: “Kjo është dita në të cilën kam lindur.”. Bazuar në këtë hadith, imam Sujuti thotë: “Fakti që kjo ditë është e bekuar, e bën edhe muajin në të cilin ka lindur profeti të rëndësishëm, prandaj duhet ta vlerësojmë dhe nderojmë këtë muaj me përpikmëri.”
Si replikë ndaj këtij paragrafi them: “Edhe nëse ky argument do të merrej si një provë për të agjëruar ditën e 12 të muajit rabi el evvel nuk do të kishte bazë, jo më të përdoret si argument për të festuar mevludin. Ky konkluzion i imam Sujutit është realisht i çuditshëm. Vetëm sikur të mendonte për faktin që askush prej selefëve, si njerëzit më të mirë të fesë tonë, nuk e ka menduar një gjë të tillë. Për Zotin e Madh, nëse ai gjykim do të kishte qenë i vlefshëm, nuk do të kishte munguar te brezat e parë ndërkohë që e paska zbuluar brezi i shekullit të dhjetë hixhri.
2-Kur i dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem erdhi në Medine, pa që jehuditë agjëronin ditën e Ashurasë. Kur ai i pyeti se përse e agjëronin, ata u përgjigjën. “Kjo është dita kur Allahu shpëtoi Musain dhe popullin izraelit nga faraoni i cili u mbyt së bashku me ushtarët e tij. Prandaj ne agjërojmë si një akt mirënjohjeje ndaj Zotit”.
Imam Sujuti, duke ndjekur Ibn Haxherin në këtë argument thotë: “Nga ky hadith ne kuptojmë se falënderimi i Zotit për mirësitë e derdhura në një ditë të caktuar që ripërsëritet çdo vit, është diçka e mirë. Ky falënderim mund të shprehet me sexhde, sadaka, lexim Kurani etj,. Atëherë, a ka mirësi më të madhe sesa ardhja në jetë e këtij profeti të mëshirshëm?! Prandaj, bëjmë mirë që ky gëzim të përkasë me ditën që ka lindur profeti salallahu alejhi ue selem, që të ngjajë me ngjarjen e Musait në ditën e Ashurasë.”
Më pas, imam Sujuti thotë: “Ky argument është esencial për të legjitimuar kremtimin e mevludit.”
Si replikë ndaj kësaj pike them: “Nëse këto shembuj konsiderohen si argumentet më të forta për lejimin e mevludit, atëherë mevludi ngel pa asnjë argument. Konkluzioni i bazuar mbi këtë hadith është po aq i çuditshëm sa ai i argumentimit të parë. Ky argumentim konsiderohet ndër analogjitë më të dobëta dhe të pavendë.”
Përsëri pyesim: “Përse nuk e paskan kuptuar kaq gjë brezat e parë të besimtarëve, për të cilët Ibn Mesudi që i njihte mirë thoshte se ishin: ‘Njerëzit me zemrat më të pastra dhe me mendjet më të zgjuara, që gjithçka u vinte natyrshëm”?!
3-Argumenti i tretë mbi të cilin bazohet imam Sujuti është një hadith i shënuar tek imam Bejhakiu nga Enesi r.a., që nuk e sqaron nëse është i saktë apo jo, ku thuhet se profeti salallahu alejhi ue selem ka bërë kurban për lindjen e tij pas profecisë, ndërkohë që është transmetuar se për të ka therur kurban xhaxhai i tij Abdul Mutalibi, në ditën e shtatë të lindjes. Kurbani i lindjes siç dihet, nuk përsëritet dy herë, atëherë kjo do të thotë se profeti salallahu alejhi ue selem e ka bërë këtë kurban si një akt falënderimi për Zotin që e solli mëshirë për mbarë botët, duke mbetur kështu një rekomandim për umetin që ta falënderojnë edhe ata Zotin si ai për veten e tij. Për këtë fakt, themi se në ditën e mevludit rekomandohet shfaqja e gëzimit dhe e mirënjohjes ndaj Zotit duke ndarë ushqime me njëri-tjetrin e duke bërë akte të tjera bamirësie.
Replika ndaj këtij argumenti: “Ky hadith, nëse është i saktë, nuk qëndron si një argument përfundimtar për atë që thotë Sujuti, sepse ekzistojnë probalitete të tjera që mund ta kenë shtyrë profetin salallahu alejhi ue selem ta bënte një kurban të tillë. Ndoshta xhaxhai i tij nuk ka bërë kurban për të, ose ndoshta e ka therur me një qëllim tjetër, sikundër, ka edhe një gjë tjetër, a e ka therur i dërguari këtë kurban çdo vit, për të legjitimuar festimin e mevludit çdo vit?!
4-Argumenti i katërt është një ëndërr në të cilën dikush ka parë Ebu Lehebin dhe e ka pyetur për gjendjen e tij. Ai i është përgjigjur: “Jam në zjarr të Xhehenmit, por ky ndëshkim bëhet më i lehtë çdo të hënë, për faktin se i kam dhënë lirinë skllaves time Thuvejbes kur më solli lajmin e lindjes së Muhamedit dhe i ka dhënë atij gji.”
Po të kishim parë në këtë ëndërr një besimtar të mirë, nuk do ta kishim përdorur dot si argument fetar, pale kur bëhet fjalë për një nga jobesimtarët më rrebel ndaj profetit dhe të dashurit të Allahut salallahu alejhi ue selem. Po ashtu, kjo ëndërr është në kundërshtim me faktin që pohohet në Kuran se jobesimtarët nuk gëzojnë asnjë shpërblim në botën tjetër. Allahu thotë: {Dhe Ne do t’u qasemi veprave që kanë bërë ata dhe do t’i shndërrojmë në pluhur e hi.} (Surja Furkan: 23), {Nëse i shoqëron Allahut diçka tjetër (në adhurim), me siguri që punët e tua do të zhvlerësohen} (Surja Zumer: 65). Të gjitha këto vlejnë edhe për atë që e do profetin salallahu alejhi ue selem me besim, imagjino se çfarë mund të thuhet për atë që thjesht e ka dashur për lidhjen e gjakut.
Konkluzioni:
Festimi i mevludit është një bidat i pabazë në fe pavarësisht sesi kremtohet, qoftë kremtim javor apo vjetor, me apo pa muzikë, e harame të tjera si përzierja mes gjinive të kundërta. Besojmë se ata të cilët e festojnë mevludin e profetit salallahu alejhi ue selem e bëjnë këtë nga dashuria që kanë për të, por dashuria e vërtetë duhet të shfaqet me ndjekjen e Sunetit profetik sipas rregullave të fesë, pasi shumë persona duan të bëjnë gjëra që nuk ia qëllojnë, shpresojnë për gjëra që gabojnë dhe ëndërrojnë për gjëra që nuk i arrijnë dot.
Feja Islame është e kompletuar dhe e plotësuar duke qenë profeti salallahu alejhi ue selem akoma gjallë. Përsa kohë nuk ka ekzistuar risia në atë kohë, atëherë nuk mund të quhet në kohën e sotme fetarizëm dhe e rekomanduar.
Fakti që për këtë kremtim ka diskutime dhe opinione të ndryshme, kjo nuk e bën diskutimin një argument në vetvete, pavarësisht peshës që ka pala kundërshtare. Ajo që ka vlerë është gjithmonë argumenti, sepse siç thuhet:
“Jo çdo divergjencë (hilaf) është e konsiderueshme,
por vetëm atëherë kur mbi bazat të forta të jetë ndërtuar”.
Sa herë myslimanët kanë diskutime për diçka, ata i kthehen gjykimit të Kuranit dhe Sunetit, duke parë sesi kanë vepruar të parët e këtij umeti, jo duke u referuar thjesht mbi fjalët e cilitdo qoftë.
Feja nuk gjykohet me logjikë dhe opinion, sepse nëse këto do të ishin baza, atëherë do të fshinim mestet nga poshtë këmbës e jo sipër këmbës, siç thoshte kalifi i drejtë Umeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij. Për këtë fakt, preferencat dhe gjykimet e këqija mbi bazën logjike nuk kanë asnjë vlerë, sepse atë që dikush e sheh si të mirë, dikush tjetër e sheh si të shëmtuar.
Unë e lus Allahun që t’i bashkojë zemrat e myslimanëve dhe t’i drejtojë nga rruga e drejtë! Të gjithë qofshim të mbrotjur nga bidati dhe nga sprovat qofshin të dukshme apo jo! Zoti i’a sjelltë umetit Islam kudo qoftë mbarë, që të vlerësohet dhe çmohet i devotshmi dhe të kritikohen e përçmohen të këqinjtë, të urdhërohet e mira dhe të pengohet e keqja, Allahu padyshim është Mbrojtësi dhe i Fuqishmi për gjithçka!
Salavatet, selamet dhe bekimet e plota të Zotit qofshin për profetin e udhëzimit, për familjen e tij dhe të gjithë shokët e tij!
El Emin Haxh Muhamed Ahmed
Burimi: “Mexhelet el bejan”, nr. 199, f.6. Rabi el evvel, 1425 – Maj, 2004.
Përktheu: Gentian Nela
