Mustafa Terniqi
Nga Ebu Musa el-Eshariu përcillet, se Profeti (alejhis-salatu ues-selam) kur e kishte
dërguar atë bashkë me Muadh ibn Xhebelin në Jemen ju kishte thënë: “Lehtësoni e mos vështirësoni, përgëzoni e mos largoni, bashkëpunoni e mos u përçani!” Buhariu dhe Muslimi.[1]
Ky është një nga hadithet më të sakta dhe një nga porositë madhështore profetike, e cila është e formuar me fjalë të shkurtra, por tepër domethënëse dhe gjithëpërfshirëse. I Dërguari i Allahut, Muhamedi (alejhis-salatu ues-selam) e kishte zakon, që kur i dërgonte shokët e tij si misonarë, si thirrësa, si luftëtarë, si gjykatës ose si pushtetarë në vende të ndryshme i këshillonte dhe ju jepte porosi sipas rastit dhe nevojës. Secilin prej dy sahabëve të nderuar, Profeti (alejhis-salatu ues-selam) e kishte zgjedhur si vali , secilin në zonën e vet. Këshillat dhe porositë profetike kanë qenë të ndryshme, por në këtë hadith janë përmbledhur në formë të shkurtuar dhe koncize këto fjalë të arta, të përcjellura në shkallën më të lartë të transmetimit, prej dy kolosëve të mëdhenj të hadithit, Buhariut dhe Muslimit, librat e të cilëve (dy Sahihët e tyre), janë librat më të saktë pas Kuranit Famëlartë.
“Lehtësoni e mos vështirësoni…”
Jo vetëm në këtë hadith, por edhe në shumë hadithe të tjera, Profeti (alejhis-salatu ues-selam) përherë ka këshilluar për butësi, mirëkuptim, tolerancë dhe mëshirë, qoftë për veten tonë në formë individuale, qoftë për mënyrën e komunikimit, menaxhimit dhe sjelljes me njerëzit. Ai ka qenë kundër shtrëngimit të gjërave, të kuptuarit ngushtë dhe perceptimit të mbyllur, gjë e cila të shpie në ekstrem. Madje ka folur drejtpërdrejt edhe për vetë ekstremizmin siç transmetohet në një hadith profetik, kur ai e urdhëron Fadl ibn Abasin të gjejë disa guralecë për t’i gjuajtur në Akabe, ku hidhen guralecët gjatë haxhit. Fadl ibn Abasi iu përgjigj menjëherë, ashtu siç e kishte porositur, e megjithatë Profeti (alejhis-salatu ues-selam) tha: “Po, kështu duhen, por kini kujdes nga të tepruarit dhe ekstremizmi në fe, sepse ata të cilët ishin para jush shkuan në ekstrem (në format e besimit dhe adhurimit) prandaj dhe u shkatërruan.” Ahmedi, Ibn Maxheh, Ibn Hibani dhe të tjerë. Në një hadith tjetër profetik tregohet qartë, se ai musliman i cili e kupton fenë ngushtë dhe jo në dimensionin e gjerë e të vërtetë siç është në realitet do të dështojë dhe do të mundë vetveten, pa ia kërkuar kush këtë gjë. Profeti (alejhis-salatu ues-selam) thotë: “Vërtet kjo fe është e lehtë dhe çdokush që e shtrëngon dhe e tepron me këtë fe, veprimi i tij do ta mundë atë.” Buhariu.
Ndërkohë që vetë Profeti (alehis-salatu ues-selam) ishte shembulli më i mirë dhe pasqyra më e qartë për t’u marrë shembull, madje ai në mes dy gjërave, të cilat nuk kishin lidhje me teprimin në fe apo ekstremizmin zgjidhte më të lehtën, pra në mesin e gjërave normale zgjidhte më të lehtën. Këtë na e tregon bashkëshortja e tij Aishja r.a, e cila thotë: “I Dërguari i Allahut (alejhis-salatu ues-selam) nëse do të zgjidhte mes dy gjërave zgjidhte atë që ishte më e lehtë, nëse ajo zgjedhje nuk përbënte mëkat. E nëse kishte mëkat e gjynah në një punë ishte njeriu, që qëndronte sa më larg gjynahut.” Buhariu, Ahmedi dhe të tjerë.
Nga ana tjetër transmetohet, se Profeti (alejhis-salatu ues-selam) i ka qortuar tepër ata që e tepronin dhe ua vështirësonin njerëzve fenë e Allahut, por edhe edhe çështjet e ndryshme të kësaj jete. Kemi shembullin e Muadhit, kur ai mbaronte namazin e sabahut në xhami me Profetin (alejhis-salatu ues- selam) dhe pastaj shkonte të bëhej imam për muslimanë të tjerë në periferi të Medines. Një herë ai e kishte zgjatur shumë namazin e jacisë duke kënduar suren Bekare dhe njëri prej xhematit kishte dalur nga safi dhe ishte falur vetë, ngaqë i duhej të mbaronte namazin më shpejt për shkak të punëve, që kishte në shtëpi. Mirëpo Muadhi e akuzoi rëndë për këtë veprim dhe ai shkoi të ankohej te Profeti (alejhis-salatu ues-selam), i cili pasi e dëgjoi arsyetimin e tij iu drejtua Muadhit me këto fjalë: “Fitnexhi je ti o Muadh! Fitnexhi je ti o Muadh! Këndo në namaz sure më të shkurtra, “Sebihisme rabbike…” dhe “Uessemai Uettarik..!” Buhariu, Ahmedi, Ibn Huzejmeh dhe të tjerë.
Gjithashtu kemi rastin tjetër kur një beduin arab u fut në xhami dhe urinoi në një qoshe të xhamisë, gjë që nuk iu pëlqeu aspak sahabëve, disa prej të cilëve u çuan në këmbë dhe donin t’i bërtisnin apo ta dëmtonin beduinin për këtë vepër të pahijshme, mirëpo Profeti (alejhis-salatu ues-selam) i ndaloi dhe iu tha: “Lëreni mos e luani! Hidhni një kovë ujë te vendi i urinës! Vërtet ju jeni dërguar lehtësues dhe jo vështirësues.” Buhariu, Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe Ahmedi.
“…përgëzoni e mos largoni…” Kjo pjesë e hadithit është vazhdim i pjesës së parë në kuptim, por thënë më ndryshe dhe në formë më konkrete, sepse mund të jetë dikush i ashpër apo i vrazhdë për nga natyra, pa pasur qëllim të keq, mirëpo Profeti (alejhis-salatu ues-selam) po na tregon dhe po na porosit të jemi të kujdesshëm dhe të matur. Nuk duhet të bëhemi shkak kurrsesi, që nga fjalët apo veprat tona të nxituara apo te pakontrolluara njerëzit të largohen nga kuptimi i mesazhit hyjnor, nga xhamia, nga adhurimi apo nga vetë feja. Këtu ka diçka tepër të rëndësishme për të kuptuar, dikush mund të thotë që unë e bëra punën time, u fola njerëzve dhe i ftova te feja e Zotit, pastaj udhëzimi është në dorë të Allahut. Pra si për të treguar, që Allahu e ka caktuar se kush do të besojë e kush jo, kush do të udhëzohet e kush nuk do e gjejë rrugën e vërtetë. Kjo është e vërtetë, por Allahu i Lartësuar ka shkruar në të njëjtën kohë shkakun e udhëzimit ose largimit nga feja të njerëzve, që mund të jetë sjellja e mirë, ose fjalët apo veprat që i bëjnë njerëzit të largohen. Ndërkaq, duke ditur se njerëzit për shkak të rrethanave të tyre, mundësive dhe hapësirave. bëjnë vepra të mira sado pak qofshin ato duhet t’i përgëzojmë, duke ju reguar atyre se Allahu nuk e humb mundin dhe nuk e çon dëm punën e dikujt, por do ta shpërblejë për atë. Andaj Pejgamberi (alejhis-salatu ues-selam) tha: “…përgëzoni e mos largoni…”. Gjithashtu imam Nevevius dhe të tjerë kanë shpjeguar, se Profeti (alejhis-salatu ues-selam), qoftë në pjesën e parë të hadithit, te kjo pjesë që po shpjegojmë dhe tek ajo pjesë që do të vijojë ka përmendur dy gjëra të kundërta njëkohësisht për të treguar se ndoshta njeriu mund të bëhet tolerant një apo disa herë, duke menduar se është e mjaftueshme dhe ka hequr detyrimin fetar, por ekuilibri në menaxhimin e vetvetes është kur ruan të drejtat reciproke çdo herë. Bie fjala, nuk mund të lehtësojë në disa raste dhe të besojë, se mund të shtrëngojë e vështirësojë çështjet në raste të tjera, apo të jetë bashkëpunues disa herë, në disa rrethana të caktuara dhe të luaj rolin e përçarësit dhe largimit nga bashkpunimi si të dojë. Lehtësimi, pergëzimi dhe bashkëpunimi janë cilësi të vazhdueshme te besimtari, nëpërmjet të cilave ai duhet të të kuptojë dhe të ndërgjegjësohet, se këto cilësi praktikohen duke qenë në të njëjtën kohë larg vështirësimit, largimit dhe përçarjes.
“…bashkëpunoni e mos u përçani!” Baza dhe burimi i këtij urdhri profetik është te fjala e Allahut të Lartësuar në Kuran, i cili thotë: “Bashkëpunoni mes jush në të mira dhe në ruajtjen nga të këqijat dhe mos bashkëpunoni në gjynahe dhe armiqësi.” Maide, 2.
Mes kuptimeve dhe urtësive të ndryshme, që mund të nxjerrim nga këto tekste fetare është e rëndësishme të theksojmë njërën prej tyre. Nëse muslimanët nuk bashkëpunojnë me njëri-tjetrin për atë që Zoti kërkon do të konsiderohen të përçarë, paçka se në parim kushdo e dënon përçarjen. Kjo do të thotë, se përçarja është dy llojesh; përçarje me qëllim e me vetëdije dhe anasjelltas. Për sa i përket formës së parë, përçarjes me qëllim dhe me vetëdije të plotë, për arsye nga më të ndryshmet dhe më të rëndomtat, dëmi është më i madh, gjë të cilën e përmend Allahu qartë në një ajet kuranor, ku thotë: “Bindjuni Allahut dhe të Dërguarit të Tij e mos u kundërshtoni e mos u përçani mes jush, sepse do të dështoni e do t’ju ikë fuqia!” Enfal, 46. Kjo është një gjë e qartë, e pranuar dhe lehtë e kuptueshme. Kurse në rastin e dytë, kur përçarja edhe pse nuk është e qëllimshme, është e rrezikshme dhe e dëmshme. Allahu na ka krijuar qenie sociale dhe shoqërore, krijesa që duhet të komunikojmë, shkëmbejmë, konsultohemi dhe të bashkëpunojmë me njëri-tjetrin. Sa do i ditur, i devotshëm, i pasur, i pushtetshëm dhe i fortë qoftë një njeri ai është i kufizuar në aftësitë dhe resurset e tij, që do të thotë se ai mund të jetë i suksesshëm si individ, por jo shoqëria ku ai jeton. Njerëzit plotësojnë njëri-tjetrin në aftë sitë dhe mundësitë e tyre dhe nëse ata bashkëpunojnë dhe për rrjedhojë shoqëria ku ata jetojnë do të jetë më e rregullt, më e konsoliduar dhe më e suksesshme. Pra nëse ata nuk bashkëpunojnë me njëri-tjetrin, por secili shikon programin dhe platformën e tij individuale, konsiderohen të përçarë edhe pse nuk e kanë këtë qëllim në formë të drejtpërdrejtë. Nga ana tjetër kuptojmë, se bashkëpunimi mes muslimanëve në shoqëri është prej detyrave islame.
Revista Kibla
