Hoxhe. Dr. Justinian Topulli
Allahu e ka zbritur Kuranin si udhëzimin përfundimtar për njerëzit, dhe çdo ajet në të, vlen për të nxjerrë mësime prej tij, në çdo kohë dhe vend. Pjesë e këtij udhëzimi janë edhe historitë e profetëve të ndryshëm, që kanë jetuar para profetit tonë. Dhe kjo është e natyrshme, sepse jeta njerëzore në thelb është e njëjtë në sfidat dhe peripecitë që ajo shfaq.
Dijetarët juristë të Islamit, sidomos ata që merren me shqyrtimin e anës teorike të së drejtës islame, që njihet me termin ‘Usuli Fikh’, e kanë diskutuar gjatë çështjen: nëse edhe ligjet që janë zbatuar nga profetët e mëhershëm janë ose jo të vlefshme edhe për muslimanët? Ka pasur mendime të ndryshme për këtë çështje, por për të mos u zgjatur në detaje, do t’i referohemi mendimit më të pranuar gjerësisht mes tyre. Sipas këtij qëndrimi: ligjet që kanë qenë para nesh janë pjesë e Sheriatit tonë, për aq sa ato nuk janë shfuqizuar nga Sheriati dhe nuk bien ndesh me tekstet aktuale sheriatike, e përveç kësaj, vijnë tek ne përmes burimeve tona të shpalljes hyjnore, pra, përmenden në Kuran dhe në Sunet dhe nuk merren nga literatura e feve të mëparshme. P.sh. Allahu kur përmend historinë e Jusufit (alejhi selam) në Kuran, na tregon se prindërit dhe vëllezërit e tij i ranë atij në sexhde respekti, dhe jo adhurimi. Ky veprim, thonë dijetarët, qe i lejuar në sheriatin e tyre, por nuk lejohet në sheriatin tonë, ndaj edhe pse është përmendur në Kuran, ky veprim nuk legjitimohet në Islam, ose mund të themi është i shfuqizuar nga ai. Por, ndërkohë, e gjithë historia e Jusufit (alejhi selam), që zë një sure të Kuranit, është plot me udhëzime dhe mësime orientuese për ne, edhe sot e kësaj dite.
Më poshtë do t’i referohemi kësaj historie, për të nxjerrë disa mësime të vlefshme për ata që kërkojnë të bëhen pjesë e pushtetit politik.
Para se t’ia nisim këtij rrugëtimi, na duhet të sqarojmë se, nuk jemi të parët që e marrim si shembull rastin e këtij profeti të nderuar, mjafton të shfletosh literaturën islame, si atë klasike dhe atë bashkëkohore, dhe do të gjesh dijetarë që i referohen kësaj historie dhe këtij profeti për çështjet që do të rrahim këtu. Sa për ta përmendur si shembull, dhe jo për ta kufizuar, Ibn Tejmije (rahimehullah) është njëri nga ata, nga i cili kemi përkthyer edhe vite më parë një material të tij, ku ai e merr këtë profet për shembull, për disa nga çështjet që trajtohen këtu.
Nëse e shohim historinë e Jusufit (alejhi selam), që nga vegjëlia e tij e deri kur ai arriti pozitën e lartë të pushtetit, me fokusin se cilat janë sfidat që duhet të tejkalojë dhe përballojë dikush që bëhet pjesë e pushtetit, jam i bindur se shumë prej nesh do të nxjerrin prej saj mësime të njëjta që do t’i përmendim këtu, e ndoshta edhe më shumë.
Sfidat
Smira dhe xhelozia. Jusufi (alejhi selam) u përball me xhelozinë dhe smirën e vëllezërve të tij që i vogël, për shkak të pozitës që ai gëzonte tek i ati. E me to sprovohen të gjithë ata njerëz që zënë një pozitë të caktuar të lartë në shoqëri, sidomos nëse kjo pozitë është edhe post me pushtet politik.
Intrigat dhe kurthet. Smira dhe xhelozia i shtyu vëllezërit e Jusufit (alejhi selam) t’i ngrinin atij kurth për ta eliminuar apo larguar nga babai i tyre. Kjo vlen edhe në politikë, intrigat dhe kurthet janë të shumta për të eliminuar jo vetëm kundërshtarët, por edhe të afërmit brenda llojit. Nëse këtë mund ta bënin njerëz që ishin besimtarë dhe bijtë e një profeti, çfarë mund të thuhet për të tjerët?! Me situatë intrigash, por me natyrë tjetër, ai u përball edhe kur gjendej në shtëpinë e Azizit -një nga pushtetarët e lartë të Egjiptit- nga bashkëshortja e tij intrigante. Kështu edhe në politikë, kurthet dhe intrigat të vijnë nga të dyja anët, nga brenda dhe nga jashtë.
Shpifja dhe mashtrimi. Jusufin (alejhi selam) e akuzuan pa të drejtë vëllezërit e tij, sy për sy, pa e njohur se ishte ai, se ai kishte vjedhur më herët. Ashtu siç edhe gruaja e Azizit shpifi për nderin e tij, duke i hedhur mbi supe një faj, që në fakt ishte i saji. Kështu ndodh edhe në politikë, shpifja dhe mashtrimet, për fat të keq janë kthyer në normë, aq sa shpesh nuk je në gjendje të dallosh kur janë të vërteta, dhe sa të vërteta, ose jo, ato që thonë kundërshtarët politikë për njëri-tjetrin.
Vuajtja dhe poshtërimi. Jusufit (alejhi selam) iu desh të përballej me hedhjen në pus dhe me shitjen si skllav, e pas kësaj, të përfundonte edhe në burg për disa vite me radhë, i akuzuar për një faj që nuk e kishte bërë. Edhe në politikë mund të kalosh përmes të tilla sfidash, sidomos ata që e nisin nga zero dhe janë të vendosur në parimet e tyre dhe nuk bëjnë kompromis me të keqen, duke vuajtur faje dhe akuza të paqena.
Joshja dhe tundimi. Të gjithë e dimë sesi u josh dhe u tundua Jusufi (alejhi selam) në nderin dhe moralin e tij. Ai gjendej brenda një prej shtëpive më të pushtetshme të Egjiptit, dhe u rrethua nga joshja imorale dhe pasuria, por ai i rezistoi atyre. Kështu edhe në politikë e pushtet, joshja seksuale dhe ajo e pasurisë janë të pandashme, për ata që u ndodhen pranë.
Korrupsioni. Korrupsioni monetar, para së gjithash është korrupsion moral dhe njerëzit e korruptuar moralisht janë ata që korruptohen edhe materialisht. Gruaja e Azizit është simboli tipik i korrupsionit moral, që kërkoi të ndynte me të njëjtën gjë edhe Jusufin (alejhi selam).
Padrejtësia dhe hakmarrja. Pushteti të jep atë mundësi që nuk ta jep asnjë pozitë tjetër për t’u treguar i padrejtë me njerëzit. Jusufi (alejhi selam) u burgos kaq lehtësisht pa të drejtë, falë pushtetit që zotëronin ata, tek të cilët ai ndodhej. I tillë është pushteti politik, që hakmerret jo vetëm për padrejtësi që mund t’i jenë bërë atij dikur nga kundërshtarët, por edhe për inate dhe teka personale, si në rastin e Jusufit (alejhi selam).
Vetëpëlqimi dhe mosmirënjohja. Pushteti dhe paraja të bëjnë shpesh arrogant dhe mendjemadh ndaj njerëzve, por edhe mosmirënjohës. Gruaja e Azizit pikërisht përmes arrogancës së pushtetit dhe pasurisë, kërkonte të zotëronte edhe atë që nuk i takonte. Dhe Jusufi (alejhi selam) i kujtoi asaj se ai nuk mund të ishte mosmirënjohës, duke shkelur nderin e atij që e kishte strehuar dhe e ushqente, ndërkohë që gruaja e Azizit as që e mori parasysh një fakt të tillë për veten e saj. Kështu, edhe pushteti të jep ndjenjën e vetëmjaftueshmërisë, duke harruar pozitën e përkohshme që zotëron, dhe duke kërkuar atë që nuk të takon dhe duke mos qenë mirënjohës ndaj Zotit për atë që të ka dhënë.
Ligje dhe norma të padrejta. Çdo shtet dhe rend politik ka ligjet dhe normat e tij, të cilat trashëgohen dhe mbeten në fuqi për kohë të gjatë. Këto ligje, shpesh nuk janë në përputhje me drejtësinë dhe atë që kërkon Zoti, dhe cilido që përfshihet nën një pushtet të një shteti të tillë, do të përballet me sfidën se si duhet të sillet me to? A duhet të veprojë në bazë të tyre, apo duhet t’i kundërshtojë sa mundet ato? Në të njëjtën situatë ndodhej edhe Jusufi (alejhi selam), kur u bë administrator i pasurisë së një vendi të madh e të pushtetshëm, siç qe Egjipti i kohës së tij. Këtu vlen të theksojmë se në shumë raste, njerëzit në postet e pushtetit e justifikojnë të keqen që bëjnë me rendin dhe ligjin në fuqi, duke ia hedhur gjithë fajin sistemit dhe duke shfajësuar tërësisht vetveten, ndërkohë që realiteti është shumë më kompleks.
Këto ishin disa nga sfidat, me të cilat u përball Jusufi (alejhi selam) dhe me të cilat përballet çdo njeri në pushtet dhe politikë. Natyrisht, këtu mund të shtohen edhe të tjera, ose mund të përmblidhen në më pak fjalë këto që thamë, gjithsesi do të ndalemi këtu, për të kaluar tek tiparet që e karakterizuan Jusufin (alejhi selam) për t’u përballur me sukses me këto sfida, tipare këto që vlejnë edhe për ata që arrijnë tek karrigia e pushtetit, cilido qoftë ai.
Të gjitha këto sfida që përmendëm janë të rënda dhe shpesh i tejkalojnë sfidat, me të cilat përballen shumica e njerëzve, ndaj dhe kjo është arsyeja kryesore që shumica e tyre as nuk marrin guximin t’i hyjnë kësaj valleje, e deri tek ata që e shohin të ndaluar apo haram përfshirjen në politikë, pikërisht për shkak të rrezikut madhor për të dështuar përballë këtyre sfidave.
Tiparet e duhura për të marrë në dorë pushtetin
Sigurisht që disa nga këto tipare edukohen, por disa janë të lindura dhe kur ato bëhen bashkë, kemi edhe rezultatin më të mirë të mundshëm.
Lider i lindur. Disa mund të thonë se lider bëhesh dhe nuk lind, që do të thotë se ka liderë që ndoshta kurrë nuk janë ndjerë të tillë dhe se jeta dhe përvoja i kanë bërë udhëheqës. Sigurisht që kjo është deri diku e saktë, por nuk përjashton faktin se tiparet e lindura të një lideri mund të shfaqen që në fëmijëri ose edhe më pas, dhe se në thelb, është karakteri i vendosur dhe i fortë, ai që e bën një njeri udhëheqës lider. Pushtetarë e udhëheqës që nuk janë të tillë ka shumë, dhe posti nuk tregon gjithmonë se dikush është lider dhe e meriton të jetë aty ku është. I Dërguari i Allahut (alejhi salatu ue selam) ka thënë: “Me të vërtetë, njerëzit janë si njëqind deve; pothuajse nuk gjen mes tyre asnjë të përshtatshme për udhëtim.” (Buhariu & Muslimi), për të treguar ndër të tjera, se në mesin e njerëzve të shumtë, rrallë gjen ndonjë që është i përshtatshëm për udhëheqje e përgjegjësi. Jusufi (alejhi selam) me ëndrrën që i tregoi të atit që në moshë të re, tregoi se ishte i lindur për t’u bërë njeri me pushtet të madh, aq sa edhe familjarët e tij do të binin përmbys para tij, në shenjë respekti. Por, sigurisht që kjo është dhuratë e Zotit që ia jep kujt të dojë, ndaj dhe çdokush të kënaqet me atë që i është dhënë në këtë drejtim, pa pasur smirë dhe zili askënd për të.
Zgjuarsia dhe mençuria. Inteligjenca është tipar i lindur njerëzor, por ajo rritet dhe zhvillohet kur kultivohet. Ndërkohë, mençuria është të vepruarit me urtësi, duke vënë gjënë e duhur në vendin dhe kohën e duhur, çka kërkon dije dhe përvojë. Jusufi (alejhi selam) i zotëronte të dyja këto cilësi, dhe sjellja e tij në disa raste delikate e dëshmon qartë këtë aspekt. Të tillë duhet të jenë edhe ata që kërkojnë të marrin përsipër përgjegjësinë e pushtetit, për shkak se sfidat shpesh janë aq delikate dhe të vështira, sa manovrat e zgjuara janë domosdoshmëri për t’i zgjidhur ato, me sa më pak probleme dhe kosto, qoftë këto morale apo materiale. Njerëzit e neglizhojnë shumë këtë tipar, por zgjuarsia e manovrimit politik është jetike për mbarëvajtjen e pushtetit, ndaj dhe jo të gjithëve iu takon të jenë në poste të tilla.
Pushtetin nuk e mbajnë dot ata që janë parimorë e të drejtpërdrejtë gjithmonë dhe nuk vlerësojnë si duhet situatat dhe mundësitë, dëmin dhe dobinë, të keqen dhe të keqen më të madhe, të mirën dhe të mirën më të madhe. Shembulli i Jusufit (alejhi selam), por edhe i Profetit tonë (alejhi salatu ue selam) janë dëshmi të qarta në këtë drejtim. E njerëz më parimorë sesa profetët e Zotit nuk mund të ketë, por edhe të qenit parimor kërkon zgjuarsi dhe mençuri në zbatimin e parimit, sidomos kur ndodhesh në pozitën e pushtetit, e aq më shumë kur gjendesh nën pushtetin e një rendi jofetar e idhujtar, siç ndodhej Jusufi (alejhi selam), të duhet zgjuarsi dhe mençuri e lartë për t’u përballur me këtë sistem dhe njerëzit e tij.
Këshilltar besnik. Një njeri, sado i aftë të jetë dhe lider i lindur, ka nevojë gjithmonë për këshillën e të tjerëve, sidomos nga më të mëdhenjtë në moshë, më të diturit dhe njerëz me përvojë dhe dashamirës të sinqertë. Jusufi (alejhi selam) pati pranë të atin, i cili e këshilloi sesi duhet të sillej me vëllezërit e tij, pas ëndrrës që kishte parë. Dhe i ati i tij nuk ishte njeri dokudo, por një profet i ditur i Zotit dhe largpamës. Edhe ata që merren me politikë dhe marrin karrigen e pushtetit duhet të këshillohen me njerëz të tillë, dhe pa diskutim që ky është tipar që jo të gjithë e kanë, sidomos ata pushtetarë që mendojnë në mënyrë arrogante, se vendi që kanë zënë i bën t’i dinë të gjitha, çka është injorancë më vete. Në sa e sa raste këshilltarët janë bërë shkak për mirë ose për keq, për sukses ose dështim, për humbje ose fitore? Edhe i Dërguari i Allahut, kur nuk kishte shpallje nga Zoti, i merrte vendimet e rëndësishme për bashkësinë, duke u këshilluar me shokët e tij besnikë dhe nuk vendoste i vetëm. Allahu e ka cilësuar konsultën (shuran) në Kuran, si tipar të besimtarëve.
Integriteti moral dhe dija drejtuese. Kur Jusufi (alejhi selam) i tha mbretit se ishte në gjendje të administronte pasurinë e shtetit, i përmendi pikërisht integritetin e tij moral dhe dijen që ai kishte për ta bërë këtë punë më së miri. Këto janë dy tiparet bazike, mbi të cilat mbahet çdo përgjegjësi dhe kryhet çdo punë, aq më tepër poste që kanë në dorë jetën, ushqimin e njerëzve dhe sigurinë e tyre. Ai vinte nga një familje profetike dhe dija ishte tipar i tyre, kishte qenë për vite me radhë skllav dhe shërbëtor në një nga familjet më të pasura dhe të pushtetshme të Egjiptit, ishte po ashtu një profet i Zotit, kështu që dija e tij rridhte nga mësimi njerëzor dhe ai hyjnor. Qëndrimi i tij i fortë moral, para joshjes dhe tundimit, për të korruptuar ndershmërinë e tij në pikën më të dobët të meshkujve, tregonte qartë se ai ishte njeri me integritet të lartë moral, që nuk mund të korruptohej nga pasuria dhe as nuk mund të abuzonte me të. Të tilla cilësi duhet të kenë edhe ata që sprovohen me poste të pushtetit. Sigurisht që ata nuk mund të jenë profetë, por dija, aftësia dhe integriteti moral janë tipare njerëzore që arrihen përmes mësimit të pandalshëm dhe edukimit të vetvetes, për aq sa është e mundur, edhe për njerëzit që nuk iu vjen shpallja e Zotit, por iu duhet të administrojnë shtetin.
Durimtar dhe i vetëpërmbajtur. Po të mos kishte qenë durimtar dhe i vetëpërmbajtur, Jusufi (alejhi selam) nuk do të kishte mundur dot t’i bënte ballë asnjë sfide, qoftë kjo morale apo materiale, as tundimit dhe as vuajtjeve, as joshjes dhe as burgut, as shpifjeve dhe as intrigave, as ndjenjës për hakmarrje dhe as mundësisë që pati për të ndëshkuar ata që i hynë në hak. Këto tipare janë shumë të rëndësishme për një drejtues me pushtet politik, të jetë i durueshëm kur është në pozita të dobëta, dhe i vetëpërmbajtur kur tashmë pushteti është në duart e tij. Sidomos kjo e fundit është një tipar, ku janë të rrallë njerëzit që e zotërojnë. Ai u përmbajt, edhe pse vëllezërit e tij – që fillimisht kishin dashur ta vrisnin, më pas e hodhën në pus dhe ai përfundoi i shitur si skllav – e akuzuan për vjedhje. Edhe pse në ato çaste ai, si njeri që ishte, u ndie i lënduar në shpirt, qëndroi i qetë, ndërkohë që ndodhej në një nga postet më të larta shtetërore të mbretërisë, ndërsa ata ishin të varur dhe në nevojë për ndihmën e tij. Për ta përballuar këtë, duhet të jesh vërtet i durueshëm dhe i vetëpërmbajtur. I tillë duhet të jetë edhe ai që vjen në pushtet, apo kërkon ta marrë atë.
I drejtë dhe i vendosur. Edhe pse realiteti i vjedhjes nga vëllai i vogël i Jusufit (alejhi selam) nuk qëndronte, në pamje të jashtme ai ishte fajtori i saj, dhe me gjithë tentativat e vëllezërve të tij më të mëdhenj që ta shkëmbenin atë me veten e tyre, Jusufi (alejhi selam) qëndroi i paepur, për të marrë peng vetëm “fajtorin” që kishte kryer veprën. E nëse ai ishte i tillë për një vepër që e dinte se nuk kishte ndodhur, s’ka dyshim se i tillë ishte, i drejtë dhe i vendosur në çdo rast. Dhe as mund të mendohet diçka tjetër për një njeri të Zotit si ai. Të tillë duhet të jenë edhe njerëzit në pushtet, që e drejta të shkojë tek i zoti dhe askush të mos mbartë fajin e tjetrit.
Qëndrestar në kauzë. Jusufi (alejhi selam) edhe pse ndodhej në burg, nuk harroi t’ju kujtonte shokëve të qelisë, se besimi në një Zot është besimi i vërtetë dhe i duhuri, e kur ai e bëri këtë në situatën më të vështirë të mundshme, sigurisht që nuk mund ta harronte atë, kur ishte në rehati dhe pushtet. Shpesh, shumë nga ata që hipin në pushtet harrojnë kauzën, për të cilën ndodhen aty dhe treten në rrjedhën e viteve dhe ngjarjeve, aq sa në fund, nuk dallon dot mes tyre si besimtarë, idealistë e parimorë të dikurshëm, dhe pjesës tjetër të atyre që janë ndotur nga korrupsioni i pushtetit.
Modest dhe bamirës. Jusufi (alejhi selam) edhe pse arriti atë pushtet që arriti, nuk u tregua arrogant dhe mendjemadh, por u soll me përulësi me prindërit dhe i vendosi ata në fronin e tij, ndërkohë që më herët u tregua bamirës me familjarët dhe njerëzit e tij, duke i ndihmuar të përballonin krizën e ushqimit. U tregua mirënjohës ndaj Zotit, duke ia atribuuar të gjitha mirësitë Atij dhe aspak aftësive të tij personale. Të tillë duhet të jenë edhe njerëzit me pushtet, mirënjohës ndaj Zotit, modestë dhe jo hundëpërpjetë me njerëzit e thjeshtë dhe ata që kanë ndër vete.
Tolerant dhe i mëshirshëm. Jusufi (alejhi selam) i fali vëllezërit e tij, duke mos i qortuar madje për atë që kishin bërë, pasi ata e pranuan me ndërgjegje fajin e tyre dhe pozitën që i kishte dhuruar Allahu atij. Ai ia atribuoi me zgjuarsi, dashakeqësinë e tyre ndaj tij, ndërhyrjes së shejtanit në marrëdhëniet mes vëllezërve, duke mos i rënduar ata më tej për fajin e tyre. Çfarë morali dhe etike! Pa dyshim moral profetësh dhe sigurisht i mundshëm edhe nga njerëzit.
Largpamës dhe vizionar. Zgjidhja që i dha Jusufi (alejhi selam) krizës së ushqimit që do të vinte me thatësirën në Egjipt, përmes ruajtjes së rezervës ushqimore dhe moskonsumimit apo shitjes pa kriter të tij, tregoi se ai ishte një udhëheqës largpamës, që nuk mendonte vetëm për zgjidhjen e problemit akut të momentit, por edhe për atë që do të vinte në të ardhmen.
Këto janë disa nga tiparet dhe cilësitë që duhet të posedojë një njeri që përfshihet në politikë dhe merr poste shtetërore, të cilat mbartin përgjegjësi për të tashmen dhe të ardhmen e një populli.
Dikush mund të thotë se këto tipare i përkasin një profeti dhe janë gati të pamundura për njerëzit e thjeshtë, ndaj dhe historia e jetës së Jusufit (alejhi selam) nuk shërben si argument, se lejohet për një musliman të përfshihet në poste drejtuese në një shtet joislam.
Profetët e Zotit janë shembuj dhe modele për njerëzimin, dhe në parim, çdo veprim dhe praktikë e tyre është shembull për t’u ndjekur, me përjashtim të rasteve të rralla, kur disa gjëra janë ekskluzive vetëm për ta. Nuk ka ndonjë argument se shembulli i Jusufit (alejhi selam) nuk vlen si argument në këtë rast. Përkundrazi, dijetarët janë argumentuar me të, pikërisht për faktin se si duhet të sillen besimtarët në situata të ngjashme.
Shejhul Islam Ibn Tejmije (rahimehullah) duke folur për mënyrën se si veproi Jusufi (alejhi selam) nën peshën e një rendi idhujtar, ka thënë:
“Është më se e qartë, që pavarësisht kufrit të këtyre njerëzve, ata patjetër që kanë pasur një zakon apo një rregull, se si i mblidhnin pasuritë dhe si i shpenzonin ato, për shpurën e mbretit dhe familjarët e tij, për ushtrinë dhe nënshtetasit e tij. Dhe kjo gjë, natyrisht që nuk bëhej në përputhje me rregullat e profetëve dhe drejtësinë e tyre. Jusufi nuk kishte mundësi të vepronte atë që dëshironte dhe që ishte sipas vështrimit të tij në përputhje me fenë e Allahut, sepse ata njerëz nuk i bindeshin atij për këtë gjë, por ai bëri drejtësi dhe mirësi aq sa mundi. Me këtë pushtet ai mundi t’u bëjë mirë besimtarëve, familjes së tij, gjë të cilën ai nuk mund ta arrinte po të mos e kishte këtë post. E gjitha kjo përfshihet në fjalën e Allahut: “Prandaj frikësojuni Allahut sa të mundeni!”” (Mexhmu el-Fetaua)[1]
Megjithatë, një gjë është e sigurt, se t’i afrohesh shembullit të tij është shumë e vështirë, prandaj dhe të gjithë ata që nuk i përmbushin tiparet që përmendëm, nuk duhet t’i hyjnë ndërmarrjes politike dhe marrjes së posteve të pushtetit, sepse dështimi dhe mosmbajtja si duhet e kësaj përgjegjësie të madhe, do të jetë kosto jo vetëm për ta, por edhe për imazhin e besimit dhe të një bashkësie të tërë njerëzish. Kur Ebu Dherri, një nga njerëzit më asketë dhe të devotshëm në mesin e sahabëve, i kërkoi post të Dërguarit të Allahut që ta emëronte diku, ai i tha: “O Ebu Dherr, ti je njeri i dobët, dhe ajo (pozita udhëheqëse) është përgjegjësi (amanet). Ajo, në Ditën e Kiametit, do të jetë poshtërim dhe pendim, përveç atij që i jep hakun asaj dhe e shlyen barrën që i është ngarkuar në të.” (Muslimi)
Sigurisht që njerëzit, në këndvështrimin fetar nuk ngarkohen më shumë se ç’mund të mbajnë, dhe duhen justifikuar për pamundësitë dhe vështirësitë që i rrethojnë për një angazhim të tillë politik, por ndërkohë, është kategorikisht e papranueshme që në këtë sfidë të rëndë të përfshihen njerëz, që përtej ambicies për karrierë dhe zellit për protagonizëm, nuk plotësojnë tiparet që përmendëm dhe as garantojnë maksimumin e sigurisë për të tejkaluar sfidat që treguam. Ndaj dhe në këtë situatë, më e mira do të ishte që nisma të tilla të përfshirjes politike, të ishin më së shumti fryt i ndërmarrjes dhe konsensusit komunitar, sesa iniciativa individuale.
Si përmbledhje, mund të themi se dikush që kërkon të jetë pjesë e kandidimit politik dhe të marrë post shtetëror, duhet të jetë i ditur, i përgjegjshëm dhe tepër i aftë të kalojë sfidat dhe kriteret që kërkon një barrë e tillë, përndryshe, të mos vendosë as veten dhe as të tjerët në situata të pakëndshme, që kanë kosto edhe për të tjerët.
____________________
[1] Për më gjatë dhe në mënyrë më të shtjelluar, mund të lexoni një material të Ibn Tejmijes (rahimehullah) të përkthyer, me titullin “Ndërmjet dëmit dhe dobisë.” https://jtopulli.wordpress.com/2010/01/05/ndermjet-demit-dhe-dobise/
