Paragjykim I

Asnjë shoqëri nuk është imune ndaj veseve, por çdo shoqëri gëzon mundësinë të përballet me to, dhe është pikërisht përpjekja për të ndryshuar dhe përmirësuar veten ajo që bën diferencën mes shoqërive të emancipuara dhe zhvilluara kulturalisht dhe atyre të prapambetura.

Shoqëria jonë si pjesë e njerëzimit ka hisen e saj në paketën e veseve. Me një tëndencë në rritje në këtë fushë ne jemi bërë të pakonkurrueshëm, por mes veseve që mbizotërojnë në shoqërinë tonë pikas paragjykimi, një dukuri shumë e përhapur në shoqërinë tonë. Kjo simptomë është shumë e përhapur sepse paragjykimi kultivohet dhe zhvillohet kryesisht në ato shoqëri që mbizotëron padija, kultura e mangët, shkëputja e marrëdhënieve me profecinë dhe hamendja se dita e llogarisë nuk do të ngjajë.

Ibën Kajim thotë: “Paragjykim do të thotë të kultivosh në zemër mendime të këqija për njerëzit derisa vjen një moment dhe i shpreh me gojë a gjymtyrë.”

Muslimanët, si një grup i vogël i dalë nga kjo shoqëri, edhe pse kontaktojnë me Kuranin dhe profecinë, nuk shfaqin premisa për përmirësim, gjë që do të ishte në të njëjtën kohë edhe një shpresë për shoqërinë tonë. Ata e lexojnë Kuranin dhe imperativin hyjnor që ndalon në mënyrë kategorike paragjykimin, pasi ai përbën mëkat, por kjo nuk ndryshon asgjë në sjelljen e tyre: “O ju që keni besuar! Mënjanoni shumë dyshime, se, vërtet, disa dyshime janë gjynah. Mos e spiunoni dhe mos e përgojoni njëri-tjetrin! Mos vallë dëshiron ndokush prej jush të hajë mishin e vëllait të vet të vdekur?! Sigurisht që ju do ta urrenit këtë! Kijeni frikë Allahun! Me të vërtetë, Allahu është Pranues i pendimit dhe Mëshirëplotë.”

Ajeti i lartpërmendur nis me shprehjen “O ju që keni besuar” gjë që sugjëron se kjo këshillë zë vend në zemrën e besimtarëve, pra vetëm ata që besojnë Zotin mund të reflektojnë duke qenë se e dinë se janë në sytë e Zotit kudo dhe kurdo. Dhe edhe në mbyllje të këtij ajeti ndiqet e njëjta logjikë, “Kijeni frikë Allahun” sepse vetëm ai që e beson Zotin druhet prej Tij, dhe për rrjedhojë kujdeset të mos shkelë urdhëresat e Tij, por nëse për arsye të caktuar egoja e mposht dhe shkel urdhërin e Zotit, atëherë duhet të nxitojë të pendohet, sepse “Me të vërtetë, Allahu është Pranues i pendimit dhe Mëshirëplotë.”

Në përgjigje të veseve të ulta të cekura në këtë ajet, Kurani përdor një shembull; konsumimin e mishit të vëllait, por nuk mjaftohet me kaq, gjë që që është mjaftueshëm për të shprehur neveri, por shton nëse ai do të ishte i vdekur. Në këtë pikë neveria shndërrohet në kanibalizëm, ama po kaq të neveritshme janë edhe veset në fjalë.

Sillet në shembull i vdekuri sepse ai nuk ndjen nëse i copëtohet mishi dhe konsumohet për ushqim, po aq sa i gjalli që nuk ndjen çfarë thuhet në mungesë të tij.

Një nga paragjykimet e shumta që karakterizon shoqërinë tonë është edhe paragjikimi i bamirësve, veçanërisht ata që janë në të njëjtën kohë edhe bamirës edhe fetarë. Për fat të keq përqeshjes, talljes dhe paragjykimeve të bamirësve i bashkohet herë pas herë edhe një pjesë e grupit të muslimanëve, ndërkohë që këta të fundit në vend që të mbajnë qëndrim ndaj paragjykimeve dhe përqeshjes, bëhen palë me të keqen dhe zbehin shpresën për përmirësim.

Megjithatë bamirësia si akt shkon përshtat me të qenurit fetar, dhe anasjelltas, arroganca, mohimi i Zotit dhe Ditës së Llogarisë, nuk jep mundësi për të qenë bamirës, të paktën kjo duhet të jetë sjellja strukturore edhe nëse ndodh ndonjëherë që të hiqet si bamirës.

Ja se si i rendit Allahu justifikimet e banorëve të zjarrit, pasi pyeten se: “Çfarë ju ka sjellë në Sekar?” Ata do të përgjigjen: “Nuk ishim nga ata që falnin namaz, dhe as prej atyre që i ushqenin të varfrit. Ne lëshoheshim në biseda të kota me llafazanët, dhe mohonim Ditën e Llogarisë.” (El-Mudethir:42-46)

Pra dora e shtrënguar shkon përshtat me një mohues të Ditës së Llogarisë, sepse duke mohuar Ditën e Llogarisë merr fund edhe shpresa për kompensim të bamirësisë në Botën Tjetër. Kush nuk beson Botën Tjetër nuk ka arsye të ndajë pasurinë e tij me njerëzit në nevojë, sepse nuk pret shpërblim në një botë të cilën nuk e beson.

Ja se si Allahu tregon në Kuran se besimi në Zot shkon përshtat me bamirësinë, dhe anasjelltas: “Sa për atë që jep (për hir të Allahut), ka frikë (nga Ai), dhe dëshmon për vërtetësinë e më të bukurës, Ne do t’ia lehtësojmë atij rrugën drejt shpëtimit. Kurse atij që është koprrac, ndihet i vetëmjaftueshëm, dhe e quan gënjeshtër më të bukurën, Ne do t’ia lehtësojmë rrugën drejt dënimit. E, kur të hidhet (në zjarr), pasuria e tij nuk do t’i bëjë dobi.” (El-Lejl: 5-11)

Këto ditë por edhe më herët, bamirësit dhe kryesisht ata që janë njëkohësisht edhe bamirës edhe fetarë apo klerikë, janë shndërruar në ushqim të egos së sëmurë të shoqërisë sonë por jo vetëm, sepse edhe muslimanët kanë pjesën e tyre që nuk e lënë dot mangët. Në rrjetet sociale dhe bisedat plot zell dhe entuziazëm të zhvilluara në grupe nën shoqërinë e kafesë plot aromë e shije, shoqëruar me një dozë dehëse paragjykimesh, besimtarët shijojnë këtë shfaqje të shëmtuar mes mjegullinës së krijuar prej shtëllungave të tymit të duhanit.

Ndërkohë që profeti -alejhi selam- i këshillon të kenë kujdes prej paragjykimeve, këta të fundit e kanë shndërruar atë në art. “Mjerë kush paragjykon, sepse paragjykimi është ligjërimi më i pavërtetë!”

Madje ata janë kontribues të zellshëm në zhvillimin e këtij kanceri që mëton t’i marrë jetën vetë bashkësisë fetare. “Kush beson Allahun dhe Ditën e Gjykimit le të flasë mirë ose le të heshtë!”

Sepse ne harrojmë që jemi një shoqëri me një të kaluar të ngarkuar me përçmim dhe përbuzje ndaj fetarëve. Regjimi i kaluar kishte në thelb të ideologjisë së tij denigrimin e figurës së klerit, dhe ka lëshuar rrënjë aq të thella në shoqëri sa edhe sot ndjehen pasojat.

Gjatë hutbes së lamtumirës ndër të tjera profeti -alejhi selam- tha: “Vërtet që gjaku, pasuri dhe nderi juaj, janë të shenjtë, po aq sa kjo ditë, në këtë muaj, në këtë qytet.”

Profeti -alejhi selam- duke bërë tavaf rreth qabes thoshte: “Sa e këndshme më je, ç’aromë që më ke?! Më je plot madhështi dhe shenjtëri! Për Zotin që ka në dorë shpirtin e Muhamedit, shenjtëria e besimtarit është më e madhe për Zotin se ty, pasuria, gjaku i tij, dhe mendimi i mirë për të.”

Pra hadithi sugjeron se veç paragjykimi është gjëmë e madhe, paramendo sa e rëndë është përfolja e njerëzve të mirë. Imam Gazali thotë: “Paragjykimi është përgojimi i zemrës.”